Β. Σπανού, Ι. Καζάνη, Ν. Τριπόδης: 1) ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ, 2) ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ, 3) ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ, 4) Δ.Π.Τ. ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΕΣ...
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
Αθήνα 2008
Συγγραφείς:
Βασιλική Σπανού, Ψυχολόγος
Ιωάννα Καζάνη, Παιδοψυχίατρος
Δρ. Νικόλαος Τριπόδης, Σχολ. Σύμβουλος Φ.Α
Επιμέλεια κειμένου:
Λαμπρινή Κούστα, Φιλόλογος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Ορισμός………………………………………………………..3-4
2. Κατηγορίες……………………………………………………5-9
3. Επικινδυνότητα …………………………………………...10-11
4. Επιδημιολογία…………………………………………….11-12
5. Συνοσηρότητα…………………………………………………12
6. Αιτιολογία…………………………………………………..13-32
− Κακοποίηση…………………………………………………14-15
− Οικογένεια…………………………………………………..15-18
− Ψυχολογικοί παράγοντες………………………………….18-19
− Προσωπικότητα…………………………………………….19-21
− Το φύλο και η ηλικία………………………………………..21-22
− Βιολογία – Γενετική – Εγκέφαλος…………………………22-25
− Άτομο………………………………………………………..25-26
− Κοινωνικοί – πολιτισμικοί παράγοντες – Κουλτούρα…...26-32
7. Βιβλιογραφία………………………………………………32-36
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
Ορισμός
Η πλειονότητα των ατόμων που προσέρχονται για θεραπεία μιας από των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής δεν πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση της Νευρογενούς Ανορεξίας ή της Νευρογενούς Βουλιμίας, γεγονός που εγείρει ένα σημαντικό θεωρητικό και πρακτικό ερώτημα: «Τι είναι η Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής;» Αν και το ερώτημα αυτό δεν έχει τύχει της δέουσας προσοχής, ωστόσο, ένας λειτουργικός ορισμός της Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής θα μπορούσε να είναι ο ακόλουθος: «μια επίμονη διαταραχή της διατροφής ή της σχετιζόμενης με τη διατροφή συμπεριφοράς, η οποία έχει σε σημαντικό βαθμό αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία ή την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου».(9,14) Το πλεονέ-κτημα αυτού του ορισμού είναι ότι μπορεί να εμπεριέχει ξεκάθαρα τις μέχρι σήμερα αναγνωρισμένες διαταραχές, και παράλληλα, παρέχει μια βάση για να μελετήσουμε σαν Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής κι άλλα σημαντικά κλινικά προβλήματα, τα οποία ωστόσο, δεν πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση της Νευρογενούς Ανορεξίας ή της Νευρογενούς Βουλιμίας. Για τέτοιου είδους προβλήματα συχνά χρησιμοποιείται ο όρος «Άτυπες Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής». Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι ο χαρακτηρισμός «άτυπες» δεν είναι αντιπροσωπευτικός καθώς οι άνθρωποι που υποφέρουν από τέτοιου είδους προβλήματα φαίνεται να είναι περισσότεροι από αυτούς που εμφανίζουν τις «τυπικές» Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. (16) Σύμφωνα με τις έρευνες, σε ό,τι αφορά τις «άτυπες» μορφές εκδήλωσης της Νευρογενούς Ανορεξίας και της Νευρογενούς Βουλιμίας, τα ποσοστά επιπολασμού είναι υψηλότερα από αυτά που αναφέ-ρονται στις «τυπικές» μορφές εκδήλωσης αυτών των διαταραχών. (1,16)
Για να γίνουν κατανοητές οι άτυπες Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής αναφέρονται παρακάτω κάποια παραδείγματα: Μια περίπτωση τέτοιας άτυπης μορφής εκδήλωσης είναι αυτή των γυναικών, που εκδηλώνουν έντονη ενασχόληση με το βάρος τους, προβαίνουν σε αλλεπάλληλες δίαιτες, και διατηρούν ένα σωματικό βάρος κάτω από το όριο του φυσιολογικού (για την ηλικία, το φύλο και το ύψος τους), ωστόσο δεν έχουν παρουσιάσει άλλα συμπτώματα (π.χ. αμηνόρροια) και κατά συνέπεια, δεν πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση της Νευρογενούς Ανορεξίας. Άλλο παράδειγμα μπορεί να αποτελεί η περίπτωση ατόμου που παρουσιάζει συχνά υπερφαγικά επεισόδια, τα οποία συνοδεύονται και από αυτοπροκαλούμενους εμετούς, αλλά η συχνότητα αυτής της συμπεριφοράς είναι μικρότερη από 2 φορές την εβδομάδα, γεγονός που δεν επιτρέπει να δοθεί η διάγνωση της Νευρογενούς Βουλιμίας.(16)
Επιπρόσθετο παράδειγμα μιας σημαντικής άτυπης Διατα-ραχής Πρόσληψης Τροφής είναι τα τακτικά υπερφαγικά επεισόδια, που δεν ακολουθούνται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές με στόχο την αποφυγή της αύξησης του σωματικού βάρους, συμπεριφορές, δηλαδή, που είναι χαρακτηριστικές στη Νευρογενή Βουλιμία. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται Διαταραχή με Κρίσεις Ανεξέλεγκτης Υπερφαγίας (38), και απαντάται συχνά ανάμεσα σε άτομα υπέρβαρα-παχύσαρκα, που προσέρχονται για θεραπεία σε κλινικές που διαθέτουν τμήματα ειδικά για την απώλεια βάρους.(16)
Κατηγορίες
Η Νευρογενής Ανορεξία είναι γνωστή εδώ και μερικές εκατοντάδες χρόνια από περιγραφές περιπτώσεων (28). Όμως, ο όρος Νευρογενής Βουλιμία χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στις αρχές του 1970.(27) Ωστόσο, υπάρχει περιορισμένος αριθμός αναφορών από πηγές της Ιστορίας της Ιατρικής και πριν από το 1970, που φαίνεται να αποτελούν περιπτώσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν Νευρογενής Βουλιμία. Σήμερα, τα δύο αυτά είδη των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής απασχολούν τους ψυχοθεραπευτές, καθώς φαίνεται να αποτελούν ένα ολοένα και περισσότερο αυξανόμενο φαινόμενο.(14) Παρότι οι κλινικές περιγραφές αυτών των διαταραχών μπορούν να εντοπιστούν αρκετά χρόνια πριν, για πρώτη φορά εντάσσονται στο DSM το 1980 ως μια υποκατηγορία διαταραχών, που ξεκινούν στην παιδική και εφηβική ηλικία. Όταν εκδίδεται το DSM IV, οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, και ειδικότερα η Νευρογενής Ανορεξία και η Νευρογενής Βουλιμία, περιγράφονται ως διακριτές διαγνωστικές κατηγορίες, αντανακλώντας έτσι το αυξανόμενο ενδιαφέρον των κλινικών και ερευνητών, έτσι όπως αυτό εκδηλώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες.(5)
Παρότι, λοιπόν, οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι γνωστές εδώ και χρόνια, το ενδιαφέρον των ερευνητών και θεραπευτών για τις δύο περισσότερο γνωστές διαταραχές αυτού του τύπου εντείνεται κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών, και αυτό γιατί σημειώθηκε έκρηξη στη συχνότητα εμφάνισής τους.(14,37) Τα 2/3 των ασθενών που εμφανίζουν Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής διαγιγνώσκονται είτε με Νευρογενή Ανορεξία είτε με Νευρογενή Βουλιμία (14) και οι διαταραχές αυτές προσβάλλουν κατά κανόνα άτομα εφηβικής και νεαρής ηλικίας, ενώ παρατηρούνται κατεξοχήν στις δυτικές κοι-νωνίες. Τα τελευταία χρόνια, έχει συμπεριληφθεί στην ίδια νοσο-λογική κατηγορία και μια άλλη απόκλιση της διατροφικής συμπε-ριφοράς, η Διαταραχή με Κρίσεις Ανεξέλεγκτης Υπερφαγίας (1).
Τόσο η ταξινόμηση όσο και ο καθορισμός των διαγνωστικών κριτηρίων, που απαιτούνται για την ασφαλή διάγνωση των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής έχει περάσει από διάφορα στάδια. Στον ακόλουθο πίνακα περιλαμβάνονται οι επιμέρους διαγνώσεις, έτσι όπως αυτές ισχύουν σήμερα βάσει των αναθεωρημένων ταξινομικών συστημάτων. Έτσι, η 10η έκδοση του Διεθνούς Ταξινομικού Συστήματος Νόσων και Συνδεόμενων Προβλημάτων Υγείας (ICD 10) κατατάσσει τις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στα «Σύνδρομα Συμπεριφοράς που συνδέονται με διαταραχές των φυσιολογικών λειτουργιών και με σωματικούς παράγοντες». Το Σύστημα της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM IV), το οποίο δεν περιλαμβάνει όλες τις κατηγορίες της διεθνούς ταξινόμησης, κατατάσσει τις διαταραχές αυτές ως χωριστή κατηγορία «Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής».(37)
Αθήνα 2008
Συγγραφείς:
Βασιλική Σπανού - Ψυχολόγος
Ιωάννα Καζάνη - Παιδοψυχίατρος
Δρ. Νικόλαος Τριπόδης, Σχολ. Σύμβουλος Φ.Α
Επιμέλεια κειμένου:
Λαμπρινή Κούστα - Φιλόλογος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Ιστορική αναδρομή……………………………………………………...3-5
2. Γενικά για τη διαταραχή………………………………………………..6-8
3. Επιδημιολογία…………………………………………………………..8-12
4. Διάγνωση………………………………………………………………12-19
-Περιοριστικός Τύπος……………………………………………………...15
-Υπερφαγικός – Καθαρτικός Τύπος………………………………….16-18
-Διαγνωστικά Κριτήρια…………………………………………………18-19
5. Αξιολόγηση…………………………………………………………….19-26
-Διαστρεβλωμένη Αυτοεικόνα…………………………………………23-26
6. Ιατρικές εξετάσεις και εργαστηριακά ευρήματα…………………26-27
7. Διαφοροδιάγνωση ……………………………………………………27-29
8. Συνοσηρότητα…………………………………………………………29-32
9. Παθοφυσιολογία………………………………………………………32-36
10. Πορεία της διαταραχής και πρόγνωση…………………………...36-39
11. Αιτιολογία………………………………………………………………39-79
-Βιολογικοί Παράγοντες……………………………………………………42
-Γενετική και Μελέτες Διδύμων……………………………………….42-43
-Εγκέφαλος……………………………………………………………..43-47
-Δυναμική της Οικογένειας…………………………………………….47-49
-Χαρακτηριστικά της Οικογένειας…………………………………….49-52
-Κακοποίηση ……………………………………………………………52-54
-Αναπτυξιακοί Παράγοντες……………………………………………54-55
-Το Φύλο………………………………………………………………...55-58
-Προσωπικότητα………………………………………………………..58-64
-Ψυχο-Κοινωνικο-Πολιτισμικοί Παράγοντες…………………………65-70
-Κοινωνικοί Ρόλοι………………………………………………………70-71
-Πολιτιστικές επιδράσεις………………………………………………71-74
-Ψυχολογικοί Παράγοντες……………………………………………..74-75
-Ψυχοδυναμικοί Παράγοντες………………………………………….75-79
12. Ερμηνεία των διαταραχών πρόσληψης τροφής σύμφωνα
με το γνωσιακό – συμπεριφοριστικό μοντέλο
παρέμβασης…………………………………………………………...80-87
13. Θεραπευτικές παρεμβάσεις……………………………………….87-101
-Στόχοι της Θεραπείας…………………………………………………88-91
-Νοσηλεία……………………………………………………………….92-94
-Βιολογικές Θεραπείες…………………………………………………94-96
-Ψυχοθεραπευτικές Προσεγγίσεις……………………………………96-99
-Οικογενειακή Θεραπεία……………………………………………..99-101
14. Συναισθηματικές αντιδράσεις στους ασθενείς……………….101-102
15. Νομικά θέματα και θέματα ηθικής……………………………….103-104
16. Συμπερασματικά…………………………………………………..........104
17. Βιβλιογραφία……………………………………………………….105-115
ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
Ιστορική αναδρομή
Οι περιγραφές περιστατικών, που θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως περιστατικά Νευρογενούς Ανορεξίας, ανευρίσκονται πολλά χρόνια πριν. Το 1689, σε μια διατριβή με θέμα την κατανάλωση, ο Richard Morton περιέγραψε την περίπτωση μιας 18χρονης κοπέλας που εμφάνιζε αμηνόρροια και αυτοπροκαλούμενη απώλεια βάρους. Ο Morton απέδωσε την απώλεια βάρους της κοπέλας σε μια «πληθώρα από ανησυχίες και πάθη που κατέκλυζαν το μυαλό της»΄ αυτή η νεαρή γυναίκα τελικά κατέληξε εξαιτίας της ασθένειάς της, την οποία ο Morton αποκάλεσε «νευρική κατανάλωση» αναγνωρίζοντας έτσι τους σημαντικούς ψυχολογικούς παράγοντες.(61) Μετά την πρώτη αυτή επίσημη αναφορά σε τέτοιο περιστατικό, το 1873 ο καθηγητής της Ιατρικής στο Παρίσι Ernest Laségue δημοσίευσε άρθρο του με τίτλο «Περί της Υστερικής Ανορεξίας». Στο άρθρο αυτό ο Laségue περιέγραφε 8 περιπτώσεις ασθενών, κυρίως νεαρών γυναικών, στις οποίες η έναρξη της νόσου είχε προκληθεί από κάποιο συγκινησιακό ερέθισμα, εστιάζοντας και αυτός με κάποιο τρόπο στους υποβόσκοντες ψυχολογικούς παράγοντες έναρξης της νόσου. Ο Laségue έδωσε έμφαση στο αίσθημα ικανοποίησης, που βίωναν οι ίδιοι οι ασθενείς για την κατάστασή τους, το οποίο αίσθημα ερχόταν σε αντίθεση με την έντονη ανησυχία και τις απειλές των μελών της οικογένειάς τους.(98)
Το σύνδρομο της Νευρογενούς Ανορεξίας αναγνωρίσθηκε ξεκάθαρα και χρησιμοποιήθηκε αυτός ο όρος για την ονομασία του στα τέλη του 19ου αιώνα.(47) Ο πρώτος, που χρησιμοποίησε τον όρο «anorexia nervosa», ήταν ο Sir William Gull, ένας γιατρός του νοσοκομείου Guy’s του Λονδίνου, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε το 1874. Στο άρθρο αυτό περιέγραφε τα ιστορικά 4 περιπτώσεων εκ των οποίων η μία είχε καταλήξει στο θάνατο. Οι κλινικές περιγραφές του Gull ήταν παρόμοιες με αυτές του Laségue.(98) Τα κυρίαρχα κλινικά χαρακτηριστικά, που περιγράφηκαν σχεδόν 100 χρόνια πριν, έχουν αξιοσημείωτη ομοιότητα με αυτά που παρουσιάζονται στους ασθενείς σήμερα. Είναι πιθανό κάποιες περιπτώσεις Νευρογενούς Ανορεξίας μπορεί να είχαν αναγνωρισθεί και πριν τον 19ο αιώνα.(47)
Μετά τις περιγραφές του 19ου αιώνα, η νοσολογική οντότητα της Νευρογενούς Ανορεξίας συσκοτίστηκε καθώς υπήρξε σύγχυση της νόσου αυτής με την πανυποφυσιακή καχεξία, την οποία περιέγραψε ο Simmonds το 1914. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1949, διαφοροποιείται η έννοια της Νευρογενούς Ανορεξίας από τη γενικευμένη υπολειτουργία της υπόφυσης, αλλά το γεγονός ότι ο όρος «ανορεξία» παρέπεμπε σε μια υπεργενικευμένη αποφυγή λήψης τροφής συνέβαλε στην παράταση της σύγχυσης μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Τα πράγματα άρχισαν να ξεκαθαρίζουν με τη βοήθεια κάποιων σημαντικών θεωρητικών όπως η Bruch (1966), που μέσα από τις εργασίες της περιέγραψε τη χαρακτηριστική «ανυποχώρητη επιδίωξη της ισχνότητας», ο Grisp (1967), που αναγνώρισε τον καθοριστικό ρόλο της «φοβίας του πάχους», και ο Russell με τις δημοσιεύσεις του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Οι προαναφερθέντες καθώς κι άλλοι θεωρητικοί με το έργο τους συνέβαλλαν στο να τεθούν οι βάσεις για την κατανόηση της νοσολογικής οντότητας της «πρωτοπαθούς» Νευρογενούς Ανορεξίας και στη συνέχεια να αναγνωρισθούν και να καθοριστούν τα κριτήρια για τη διάγνωσή της.(98)
Η μακρά ιστορία της Νευρογενούς Ανορεξίας υποδεικνύει ότι, αν και σημειώνονται αλλαγές στις κοινωνικές νόρμες σχετικά με το τι είναι αισθητικά επιθυμητό και οι νόρμες αυτές μπορεί να έχουν παίξει κάποιο ρόλο στην αύξηση της συχνότητας της Νευρογενούς Ανορεξίας, τελικά δε φαίνεται οι νόρμες αυτές να εξηγούν την αρχική εμφάνιση του συνδρόμου.(47)
ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
Αθήνα 2008
Συγγραφείς:
Βασιλική Σπανού - Ψυχολόγος
Ιωάννα Καζάνη - Παιδοψυχίατρος
Δρ. Νικόλαος Τριπόδης, Σχολ. Σύμβουλος Φ.Α
Επιμέλεια κειμένου:
Λαμπρινή Κούστα - Φιλόλογος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Γενικά για τη διαταραχή……..…….………………...3-10
2. Επιδημιολογία…..………………….………………..11-14
3. Διάγνωση……………………………………………..14-17
-Διαγνωστικά Κριτήρια…………….……………........ 14-17
4. Αξιολόγηση….………………………………………..17-18
5. Διαφοροδιάγνωση…..………….……………..…….18-19
6. Συνοσηρότητα….……………………..……………..20-22
7. Παθοφυσιολογία….…………..……………………..22-24
8. Πορεία της διαταραχής και πρόγνωση……..…...24-26
9. Αιτιολογία……………………………………………..27-55
-Προδιαθεσικοί παράγοντες και παράγοντες
που συμβάλλουν στην διαιώνιση
της Νευρογενούς Βουλιμίας.....................................28-31
-Κακοποίηση............................................................31-32
-Χαρακτηριστικά της οικογένειας..............................32-35
-Προσωπικότητα......................................................36-40
-Ψυχολογικοί παράγοντες........................................40-42
-Το φύλο...................................................................42-43
-Γενετικοί παράγοντες...................................................44
-Βιολογικοί παράγοντες............................................44-47
-Κοινωνικοί παράγοντες………………………….......47-55
10. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις……………………..56-64
-Ψυχοδυναμική Προσέγγιση………………………… 56-58
-Γνωσιακές – Συμπεριφοριστικές Προσεγγίσεις…... 58-64
11. Θεραπευτικές παρεμβάσεις……………………...64-81
-Χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής………………….66-88
-Νοσοκομειακή περίθαλψη…………………………...68-69
-Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική θεραπευτική
Προσέγγιση……………………………………………69-81
-Παρέμβαση στην οικογένεια………………………........81
12. Συναισθηματικές αντιδράσεις στους
ασθενείς ...............................................................81-83
13. Νομικά θέματα και θέματα ηθικής.....................83-84
14. Συμπερασματικά.................................................84-85
15. Βιβλιογραφία.......................................................85-98
ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
Γενικά για τη διαταραχή
Ο όρος «βουλιμία» σημαίνει οξεία πείνα.(16,19) Η Νευρογενής Βουλιμία είναι μια διαταραχή στην οποία συναντάμε επεισόδια υπερφαγίας, τα οποία ως επί το πλείστον συνοδεύονται τόσο από μια αίσθηση αδυναμίας ή απώλειας ελέγχου της συμπεριφοράς αυτής, όσο και από μια προσπάθεια αποτροπής της αύξησης του σωματικού βάρους με διάφορες πρακτικές, ανάμεσα στις οποίες εντάσσονται οι αυτοπροκαλούμενοι εμετοί και η χρήση καθαρτι-κών. (98) Η υπερβολική κατανάλωση τροφής υποθέτουμε ότι αποτελεί ένα πρόβλημα που υπήρχε στους ανθρώπους εδώ και πολλά χρόνια, αλλά το ενδιαφέρον για τη διαταραχή αυτή, που συνδέεται με τη Νευρογενή Ανορεξία όμως χαρακτηρίζεται συμπεριφορικά από επίμονη υπερφαγία, αναπτύχθηκε στα τέλη του 1970 ή αρχές του 1980, όταν έκανε την εμφάνισή του ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ατόμων, που ανέφεραν ως κυρίαρχο σύμπτωμα τα υπερφαγικά επεισόδια. (54)
Η κυρίαρχη συμπεριφορική διαταραχή της Νευρογενούς Βουλιμίας περιλαμβάνει περιόδους, κατά τις οποίες σημειώνονται σοβαροί περιορισμοί στην πρόσληψη τροφής, οι οποίοι διακόπτονται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. (4,19,54) Το επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από μια ισχυρή παρόρμηση για ταχεία κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων τροφής, μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα, λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών κάτω από τις οποίες το φαγητό αυτό καταναλώνεται. (4,16,19,54) Τα επεισόδια αυτά είναι συχνά και έντονα και συνοδεύονται από ένα αίσθημα απώλειας ελέγχου και ακολουθούνται από υπερβολικές προσπάθειες-απόπειρες του πάσχοντος να εξισορροπήσει την υπερβολική κατανάλωση τροφής και να αποφύγει την αύξηση του βάρους, μέσω καθαρτικών συμπεριφορών (π.χ. αυτοπροκαλούμενος εμετός, χρήση υπακτι-κών, διουρητικών, υποκλυσμών). (4,16,98) Το DSM-IV (2) ορίζει το υπερφαγικό επεισόδιο ως ένα χρονικό διάστημα μικρότερο των 2 ωρών, κατά το οποίο το άτομο καταναλώνει τεράστιες ποσότητες φαγητού.(16) Αν και αυτός είναι ένας τόσο χρήσιμος όσο και ξεκάθαρος ορισμός των υπερφαγικών επεισοδίων, ωστόσο μπορεί να είναι πρακτικά δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την φυσιολογική κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής από ένα μικρό επεισόδιο υπερφαγίας. Τα δεδομένα που διαθέτουμε μέχρι σήμερα, δε βοηθούν στο να καθορίσουμε μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ποσότητας του φαγητού που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπερφαγίας και της ποσότητας του φαγητού που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού πλούσιου γεύματος. Από την άλλη πλευρά, αν και δεν είναι ξεκάθαρη η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της φυσιολογικής και μη φυσιολογικής κατανάλωσης τροφής, τόσο οι αναφορές ασθενών όσο και οι εργαστηριακές μελέτες της συμπεριφοράς της σχετιζόμενης με την κατανάλωση τροφής δείχνουν ξεκάθαρα ότι, κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπερφαγίας, οι ασθενείς, που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία, πράγματι καταναλώνουν ποσότητες τροφής κατά πολύ μεγαλύτερες από αυτές που θα μπορούσε να καταναλώσει ένας μη πάσχων κάτω από τις ίδιες συνθήκες.(54)
Η έκλυση ενός υπερφαγικού επεισοδίου μπορεί να σχετίζεται με στρεσσογόνα γεγονότα και τα αρνητικά συναισθήματα που αυτά προκαλούν, με τη μοναξιά, με την ανησυχία του ατόμου για την αύξηση του σωματικού του βάρους κ.α.(16) Τα άτομα που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία αναφέρονται συχνά σε καταθλιπτικά συναισθήματα (π.χ. αίσθημα μοναξιάς, λύπης, κενού) ή σε συναισθήματα άγχους πριν από ένα υπερφαγικό επει-σόδιο.(19) Τα επεισόδια αυτά συνήθως λαμβάνουν χώρα κρυφά, όταν το άτομο είναι μόνο του στο σπίτι ή κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου των μελών της οικογένειας και η σχετιζόμενη με το φαγητό συμπεριφορά των ασθενών είναι ένα καλά φυλασσόμενο μυστικό.(16,19,98)
Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους ανθρώπους που πάσχουν από κάποια Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής, έτσι και με τους πάσχοντες από Νευρογενή Βουλιμία η ικανότητα να αναγνωρίσουν το αίσθημα της πείνας και το αίσθημα της πληρότητας-κορεσμού είναι διαταραγμένη.(19) Άλλωστε τα επεισόδια υπερφαγίας συνδέονται εξ ορισμού με την αίσθηση απώλειας ελέγχου, καθώς οι παρορμήσεις προς υπερφαγία βιώνονται ως ανεξέλεγκτες και οι πάσχοντες διακατέχονται από το φόβο ότι δεν μπορούν οικειοθελώς να σταματήσουν την κατά-νάλωση τροφής μέχρις ότου μια υπερβολική ποσότητα έχει ήδη καταναλωθεί.(16,19,54) Είναι, δε, τόσο έντονο το αίσθημα της απώλειας ελέγχου κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου που οι ασθενείς το βιώνουν σαν κάτι παρόμοιο με ένα διασχιστικό επεισόδιο.(16) Αυτό το αίσθημα απώλειας ελέγχου είναι υποκειμενικό, καθώς οι περισσότεροι πάσχοντες θα σταματήσουν απότομα να τρώνε στη μέση ενός υπερφαγικού επεισοδίου αν σημειωθεί κάποια εξωτερική – κοινωνική παρέμβαση (αν κάποιος τους διακόψει) ή αλλιώς εξαιτίας ενός αισθήματος σωματικής δυσφορίας.(54,98) Συνεπώς, τα υπερφαγικά επεισόδια τελειώ-νουν, όχι επειδή το άτομο αισθάνεται πληρότητα-κορεσμό αλλά, επειδή αισθάνονται έντονη ναυτία, επιγαστρικά άλγη, επειδή δηλαδή σωματικά έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το αίσθημα της πληρότητας-κορεσμού.(16,19,41) Άλλοι τρόποι για να λήξει ένα υπερφαγικό επεισόδιο είναι να κοιμηθεί το άτομο κατά τη διάρκεια του επεισοδίου ή να σταματήσει για να προβεί σε καθαρτικές συμπεριφορές.(19)
Τα υπερφαγικά επεισόδια σε ό,τι αφορά τη διάρκειά τους μπορούν να κρατήσουν από λίγα λεπτά έως και αρκετές ώρες και σε ό,τι αφορά τη συχνότητά τους μπορεί να απαντώνται από λίγες φορές την εβδομάδα έως και αρκετές φορές την ίδια ημέρα. Η τροφή που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου συνήθως περιλαμβάνει τροφές «απαγορευμένες» υπο κανονικές συνθήκες, εύκολες στην κατάποση και πλούσιες σε λιπαρά και υδατάνθρακες.(19,98) Έτσι τροφές και ειδικά γλυκά (όπως το παγωτό και το κέικ) που μπορούν να καταναλωθούν γρήγορα, συνήθως αποτελούν μέρος ενός υπερφαγικού επεισοδίου, και συχνά καταπίνονται βιαστικά ή και αμάσητες. Οι έρευνες δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου το άτομο μπορεί να καταναλώσει τροφές θερμιδικής αξίας από 2000 έως και 4000 θερμίδων, δηλαδή συχνά περισσότερη τροφή από ότι μπορεί να καταναλώσει ένα άτομο κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ημέρας. (16,98,66) Σε έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα γυναικών που έπασχαν από Νευρογενή Βουλιμία, φάνηκε ότι αναφέρονταν υπερφαγικά επεισόδια τουλάχιστον μία φορά την ημέρα (συνήθως το βράδυ), και σημειώθηκε ένας μέσος όρος 4.800 θερμίδων, που καταναλώνονταν κατά τη διάρκεια των υπερφαγικών επεισοδίων τους (συνήθως περιελάμβαναν γλυκά αλλά και αλμυρά φαγητά, κυρίως υδατάνθρακες). (4) Κατά τη διάρκεια του υπερφαγικού επεισοδίου το άτομο μπορεί να αισθανθεί μια ανακούφιση από την αρνητική διάθεση που το διακατείχε και χαρακτηριζόταν από συναισθήματα θλίψης, μοναξιάς και άγχους. Ωστόσο, είναι έντονο και το αίσθημα της ντροπής κατά τη διάρκεια του υπερφαγικού επεισοδίου και για αυτό το λόγο προσπαθούν αυτή τη συμπε-ριφορά τους να την αποκρύπτουν από τους άλλους.(16,19)
Μετά το τέλος του υπερφαγικού επεισοδίου, όλα τα αρνητικά συναισθήματα, που βίωνε το άτομο πριν το υπερφαγικό επεισόδιο, τείνουν να επανέρχονται στην επιφάνεια ενισχυμένα από ένα δυνατό και έντονο αίσθημα αυτο-κατηγοριών και ενοχής για το γεγονός ότι για άλλη μια φορά είχε χάσει τον έλεγχο. Έτσι το πέρας του επεισοδίου συνοδεύεται από αισθήματα ενοχής, κατάθλιψης, αηδίας για τον εαυτό, δυσφορίας και φόβου για την αύξηση του σωματικού βάρους.(16,98) Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο δεύτερο βήμα της Νευρογενούς Βουλιμίας, την καθαρτική συμπεριφορά, η οποία υιοθετείται για να αποκαταστήσει το αίσθημα επιβολής ελέγχου και να μειώσει το αίσθημα άγχους.(16,19)Το πάσχον άτομο επιδίδεται σε επαναλαμβα-νόμενες αντιρροπιστικές συμπεριφορές μέσα στα πλαίσια μιας απόπειρας παρεμπόδισης-αποτροπής της αύξησης του σωματικού βάρους. (19,54,98) Οι περισσότεροι ασθενείς, που προσέρχονται σε κλινικές εξειδικευμένες στη θεραπεία των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής με το σύνδρομο της Νευρογενούς Βουλιμίας αναφέρουν καθαρτική συμπεριφορά, νηστεία για μεγάλες χρονικές περιόδους και υπερβολική σωματική άσκηση αμέσως μετά το υπερφαγικό επεισόδιο.(19,54,98)
Οι εμετοί είναι συχνοί και, αρχικά τουλάχιστον, οι περισσότεροι ασθενείς εισάγουν το δείκτη ερεθίζοντας έτσι το φάρυγγα για να προκαλέσουν εμετό, αλλά από τη στιγμή που αυτή η πρακτική χρησιμοποιείται τακτικά, μετά από κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα οι περισσότεροι από αυτούς μπορούν να προκαλέσουν εμετό κατά βούληση, δηλαδή ο εμετός γίνεται αντανακλαστικά. Ο λόγος που υιοθετείται αυτή η πρακτική του αυτοπροκαλούμενου εμετού σχετίζεται με το ότι το άτομο ανακουφίζεται από το επιγαστρικό άλγος και το μετεωρισμό και του επιτρέπεται να συνεχίζει να τρώει χωρίς το φόβο της αύξησης του σωματικού βάρους.(16,98) Η κατάχρηση υπακτικών, διουρητικών και υποκλυσμών (που είναι ειρωνικό το πόσο λίγο μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση των θερμίδων που προσλαμβάνει ο οργανισμός τελικά), όπως και η νηστεία και η υπερβολική σωματική άσκηση στοχεύουν στην αποτροπή της αύξησης του βάρους. Αν και πολλά άτομα έχουν περιστασιακά υπερφαγικά επεισόδια - σε μια έρευνα φάνηκε ότι 50% των φοιτητών του δείγματος είχαν περιστασιακά υπερφαγικά επεισόδια (66) - και κάποια από αυτά τα άτομα μπορεί να πειραματίζονται και με τις καθαρτικές συμπεριφορές, η διάγνωση της Νευρογενούς Βουλιμίας απαιτεί ότι τα επεισόδια της υπερφαγίας και καθαρτικής συμπεριφοράς συμβαίνουν τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 3 μήνες.(16)
Στο DSM-IV (2) αναφέρεται ότι η διάγνωση της Νευρογενούς Βουλιμίας δε θα πρέπει να δίνεται σε άτομα που πάσχουν από Νευρογενή Ανορεξία.(54) Όταν τα επεισόδια υπερφαγίας και η καθαρτική συμπεριφορά επισυμβαίνουν μόνο μέσα στα πλαίσια ενός τρέχοντος επεισοδίου Νευρογενούς Ανορεξίας και του πολύ χαμηλού βάρους που προϋποθέτει η τελευταία, η διάγνωση που θα πρέπει να δίνεται σε μια τέτοια περίπτωση είναι Νευρογενής Ανορεξία – Υπερφαγικός / Καθαρτικός Τύπος και όχι να δίνεται μια επιπρόσθετη διάγνωση Νευρογενούς Βουλιμίας.(16,54)
Η Νευρογενής Βουλιμία είναι συχνότερη από τη Νευρογενή Ανορεξία. Σε ό,τι αφορά το βάρος τους οι ασθενείς με Νευρογενή Βουλιμία συνήθως κυμαίνονται γύρω από το φυσιολογικό, αν και ορισμένες φορές μπορεί να είναι ελλιποβαρείς ή σε αντίθεση υπέρβαρες.(19,98) Τα άτομα που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία μοιράζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά και παρουσιάζουν την ίδια χαοτική εικόνα που συναντάμε και στα άτομα που πάσχουν από τον Υπερφαγικό / Καθαρτικό Τύπο της Νευρογενούς Ανορεξίας.(19,54) Όπως και με τους ασθενείς που πάσχουν από Νευρογενή Ανορεξία έτσι και με τους ασθενείς που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία υπάρχει έντονος ο φόβος του πάχους ενώ η αυτοεκτίμησή τους στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο να διατηρήσουν ένα κανονικό βάρος΄(16) και στις δύο διαταραχές η αυτοαξιολόγηση βασίζεται κατεξοχήν στο σωματικό βάρος και σχήμα.(98) Επίσης, οι βουλιμικοί, όπως ακριβώς και οι ανορεκτικοί, έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός τους, πιστεύοντας ότι είναι υπέρβαροι ακόμα και όταν το βάρος τους είναι σχετικά κοντά στο όριο του φυσιολογικού.(16) Οι ασθενείς που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι σε θέματα που αφορούν την εξωτερική τους εμφάνιση και την εικόνα του σώματός τους, ενδιαφέρονται πολύ για το πώς τους βλέπουν οι άλλοι και ανησυχούν για την ελκυστικότητα και την σεξουαλικότητά τους, για την οποία, σε αντίθεση με τους ασθενείς που πάσχουν από Νευρογενή Ανορεξία, έχουν έντονο ενδιαφέρον.(98)
Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στους ασθενείς που εμφανίζουν τον Υπερφαγικό / Καθαρτικό Τύπο της Νευρογενούς Ανορεξίας και αυτούς που πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία είναι ότι οι τελευταίοι κατορθώνουν να διατηρούν το σωματικό βάρος τους μέσα στα φυσιολογικά-αναμενόμενα πλαίσια.(19) Το γεγονός ότι το άτομο που πάσχει από Νευρογενή Βουλιμία διατηρεί ένα λίγο-πολύ φυσιολογικό σωματικό βάρος είναι ένας από τους παράγοντες που διευκολύνει τον ασθενή στο να αποκρύπτει τη διαταραχή του.(4,54) Ένας άλλος παράγοντας που διευκολύνει τους ασθενείς να αποκρύπτουν τη διαταραχή τους είναι το γεγονός ότι εμφανίζουν μια έστω και επιφανειακή προσαρμοστικότητα στον εργασιακό χώρο, στο σχολείο, και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή πρέπει να δοθεί στη λέξη «επιφανειακή», καθώς με μια πιο προσεκτική ματιά, μπορεί κανείς να ανακαλύψει μια σειρά προβλημάτων και μάλιστα σημαντικών σε όλους τους προαναφερθέντες τομείς της ζωής του ατόμου, που πάσχει από Νευρογενή Βουλιμία.(19)
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ
Αθήνα 2008
Συγγραφείς:
Βασιλική Σπανού, Ψυχολόγος
Ιωάννα Καζάνη, Παιδοψυχίατρος
Δρ. Νικόλαος Τριπόδης, Σχολ. Σύμβουλος Φ.Α
Επιμέλεια κειμένου:
Λαμπρινή Κούστα, Φιλόλογος
Περιεχόμενα
1. Γενικά για τις διαταραχές ………………………………… 3-6
2. Διαταραχές με κρίσεις ανεξέλεγκτης υπερφαγίας……6-11
• Γενικά για τη διαταραχή………………..……..............6-8
• Επιδημιολογία..………………………………..............8-9
• Συνοσηρότητα……..………………………….................9
• Διαφοροδιάγνωση……..………………..................…..10
• Πορεία της διαταραχής και πρόγνωση……... ……….10
• Θεραπεία………………………………………….....10-11
3. Βιβλιογραφία................................................................11-12
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ
Γενικά για τις διαταραχές
Είναι αρκετές οι περιπτώσεις των ατόμων που προσέρχονται για θεραπεία Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής και δεν πληρούν τα επίσημα κριτήρια για τη διάγνωση Νευρογενούς Ανορεξίας ή Νευρογενούς Βουλιμίας. Η παρατήρηση αυτή εγείρει σημαντικά ερωτήματα τόσο σε θεωρητική όσο και σε πρακτική βάση: «Τι είναι η Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής;». Αν και το ερώτημα αυτό δεν έχει τύχει της αρμόζουσας προσοχής, έχει διατυπωθεί ένας λειτουργικός ορισμός των διαταραχών αυτών, ο οποίος περιγράφει τη Διαταραχή Διατροφής ως «…μια επίμονη διαταραχή της διατροφής ή της σχετιζόμενης με τη διατροφή συμπεριφοράς, η οποία οδηγεί στη διαφοροποίηση της κατανάλωσης ή της πρόσληψης τροφής και η οποία σε σημαντικό βαθμό έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική υγεία ή/και την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα του ατόμου».(4) Ο ορισμός αυτός σαφέστατα συμπεριλαμβάνει όλες τις αναγνωρισμένες ως «τυπικές» Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, αλλά επιπρόσθετα αφήνει τα περιθώρια και θέτει τη βάση για να μελετήσουμε ως Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής κι άλλα σημαντικά κλινικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να μην πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση Νευρογενούς Ανορεξίας ή Νευρογενούς Βουλιμίας.(6) Ο όρος «άτυπες» Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής συχνά χρησιμοποιείται γι’ αυτά τα προβλήματα, αν και το σύνολο των ατόμων που πάσχουν από τέτοιου είδους προβλήματα αριθμητικά ξεπερνά κατά πολύ αυτούς που πάσχουν από τις «τυπικές» Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Πρόκειται για προβλήματα που συχνά ανευρίσκονται ανάμεσα στα άτομα που ζητούν βοήθεια από επαγγελματίες ψυχολόγους ή ψυχιάτρους ή από κέντρα εξειδικευμένα στη θεραπεία Διαταραχών Διατροφής.(3,6) Η κατηγορία Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής Μη Προσδιοριζόμενες Διαφορετικά (NOS= Not Otherwise Specified) είναι μια υπολειμματική κατηγορία, στην οποία εντάσσονται αυτές οι περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν ως «άτυπες» Διαταραχές Διατροφής.(3,8)
Στη βιβλιογραφία περιγράφονται αρκετά παραδείγματα ως περιπτώσεις άτυπων Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια από αυτά:
οι γυναίκες που υπεραπασχολούνται με το βάρος τους και κάνουν δίαιτες με αποτέλεσμα το βάρος τους να είναι πολύ χαμηλότερο από το αναμενόμενο ή το οριζόμενο ως φυσιολογικό, ωστόσο δεν έχουν εμφανίσει αμηνόρροια, γεγονός που αποκλείει τη διάγνωσή τους ως ανορεκτικές (3,6)
ένα άτομο που πληροί όλα τα κριτήρια για τη διάγνωση της Νευρογενούς Ανορεξίας αλλά, παρότι μπορεί να έχει χάσει πολύ βάρος, συνεχίζει να εμπίπτει στην κατηγορία του μέσου-φυσιολογικού βάρους για το ύψος, την ηλικία και το φύλο του (3)
άτομα που εμφανίζουν επεισόδια υπερφαγίας και συνακόλουθους αυτοπροκαλούμενους εμετούς, αλλά αυτές οι εκδηλώσεις είναι λιγότερο συχνές από 2 φορές την εβδομάδα ή η χρονική διάρκεια εκδήλωσης αυτών των συμπεριφορών είναι μικρότερη των 3 μηνών, γεγονός που αποκλείει τη διάγνωση της Νευρογενούς Βουλιμίας (3,6)
ένα άτομο με κανονικό βάρος, που προβαίνει σε καθαρτικές συμπεριφορές μετά την κατανάλωση ακόμα και μικρών ποσοτήτων τροφής (3)
κάποιος που ακολουθεί την πρακτική του να μασάει μεγάλες ποσότητες τροφής και μετά να τις φτύνει, χωρίς ποτέ να τις καταπίνει (3)
μια κλινικά σημαντική, άτυπη Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής, στην οποία σημειώνονται συχνά υπερφαγικά επει-σόδια, τα οποία όμως δεν ακολουθούνται από καθαρτικές ή αντισταθμιστικές / αντιρροπιστικές συμπεριφορές, τέτοιες σαν αυτές που είναι χαρακτηριστικές στη Νευρογενή Βουλιμία΄ πρόκειται για την επονομαζόμενη «Διαταραχή με Κρίσεις Ανεξέλεγκτης Υπερφαγίας», η οποία είναι συχνή ανάμεσα σε ανθρώπους που πάσχουν από παχυσαρκία και προσέρχονται σε εξειδικευμένες κλινικές με ζητούμενο την απώλεια βάρους.(6)
Σε ό,τι αφορά την Παχυσαρκία, προς το παρόν δε θεωρείται Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής. Αναφέρεται σ’ ένα πλεόνασμα σωματικού λίπους και αντιμετωπίζεται περισσότερο ως μια γενική ιατρική, αλλά όχι σαν μια ψυχιατρική, κατάσταση. Οι μέχρι σήμερα γνώσεις μας για την Παχυσαρκία μας έχουν οδηγήσει να την θεωρούμε ετερογενή κατάσταση σε ό,τι αφορά την αιτιολογία της. Τα παχύσαρκα άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν μια σειρά από σοβαρά ιατρικά προβλήματα, ενώ παράλληλα γίνονται συχνά το αντικείμενο του κοινωνικού στιγματισμού και των επιπτώσεων που έχει αυτός στην ψυχολογία του ατόμου. Ωστόσο, η υπόθεση που είχε διατυπωθεί ότι η Παχυσαρκία είναι το αποτέλεσμα μιας ψυχιατρικής διαταραχής, στην οποία η κατανάλωση φαγητού στην ουσία υιοθετείται από το άτομο σαν ένας μηχανισμός αντιμετώπισης της Κατάθλιψης ή του άγχους, δεν έχει υποστηριχθεί από εμπειρικά δεδομένα.(6) Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η Παχυσαρκία συνδέεται με κάποιο ψυχολογικό ή συμπεριφορικό σύνδρομο.(3) Συνεπώς, θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως πάσχοντες από κάποια Διατα-ραχή Πρόσληψης Τροφής μόνο τους ανθρώπους που πάσχουν από Παχυσαρκία αλλά ταυτόχρονα εμφανίζουν και μια ξεκάθαρη συμπεριφορική απόκλιση, η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητά τους.(6) Φαίνεται ότι υπάρχει ένα τέτοιο υποσύνολο παχύσαρκων ατόμων, που εμφανίζουν υπερφαγικά επεισόδια, καθώς και άλλα ψυχολογικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά της Διαταραχής με Κρίσεις Ανεξέλεγκτης Υπερφαγίας.(3)
Διαταραχές με κρίσεις ανεξέλεγκτης υπερφαγίας
• Γενικά για τη διαταραχή
Πολλά από τα άτομα που θεωρούν ότι πάσχουν από Νευρογενή Βουλιμία δεν πληρούν επαρκώς τα κριτήρια για να τους δοθεί αυτή η διάγνωση, γιατί η συχνότητα των υπερφαγικών τους επεισοδίων είναι μικρότερη από 2 φορές την εβδομάδα ή γιατί αυτό που βιώνουν ως υπερφαγικό επεισόδιο, δεν περιλαμβάνει την κατανάλωση των υπερβολικών ποσοτήτων τροφής, που καταναλώνονται στα πραγματικά υπερφαγικά επεισόδια. Τα άτομα που εμφανίζουν αυτή τη συμπτωματολογία εμπίπτουν στην ευρεία και ετερογενή κατηγορία των άτυπων Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής.(6)
Ο όρος «Υπερφαγική Διαταραχή» έχει προταθεί για μια ξεχωριστή άτυπη Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής, η οποία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, παρόμοια με αυτά που απαντώνται στη Νευρογενή Βουλιμία, αλλά χωρίς τη συνήθη εμφάνιση των ανάρμοστων και αντισταθμιστικών συμπεριφορών.(6) Πρόκειται, λοιπόν, για μια νέα διαγνωστική κατηγορία, που έχει ενταχθεί στο DSM-IV (1) κάτω από την ευρύτερη κατηγορία των NOS και ως μια διάγνωση που χρήζει περαιτέρω μελέτης και έρευνας, παρά ως μια επίσημη διαγνωστική κατηγορία. (1,3,8) Όπως προαναφέρθηκε, στη διαταραχή αυτή σημειώνονται επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερβολικής κατανά-λωσης τροφής, τα οποία απαντώνται τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες, και συνοδεύονται από μια αίσθηση απώλειας ελέγχου ή άγχους / δυσφορίας αναφορικά με την τάση των πασχόντων να έχουν τέτοια επεισόδια, αλλά απαντώνται και άλλα χαρακτηριστικά όπως το να καταναλώνεται η τροφή με μεγάλη ταχύτητα και το άτομο να είναι πάντα μόνο κατά τη διάρκεια του υπερφαγικού επεισοδίου.(2,3) Ωστόσο σε αντίθεση με τη Νευρογενή Βουλιμία, οι αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως οι αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, δε χρησιμοποιούνται για να αποτραπεί η αύξηση του βάρους, με αποτέλεσμα τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή να είναι κατά κανόνα υπέρβαρα ή και παχύσαρκα, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν παρουσιάζουν την ιδιαίτερα επίμονη ενασχόληση με το σωματικό βάρος και σχήμα.(3,8) Βέβαια υπάρχουν και μελετητές που υποστηρίζουν το αντίθετο, ότι δηλαδή οι πάσχοντες από Διαταραχή με Κρίσεις Ανεξέλεγκτης Υπερφαγίας εκδηλώνουν υπερβολική ενασχόληση με το βάρος του σώματος.(2)
Ένα πλεονέκτημα της εισαγωγής αυτής της διαταραχής ως διαγνωστική κατηγορία είναι ότι θα μπορούσε να δοθεί σε έναν ομολογουμένως μεγάλο αριθμό ασθενών που τώρα λαμβάνουν την ασαφή διάγνωση NOS, καθώς δεν πληρούν τα κριτήρια για τη διάγνωση της Νευρογενούς Ανορεξίας ή της Νευρογενούς Βουλιμίας.(7) Αν και αυτή η διαταραχή δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή της στο DSM-IV (1) ως νέα διαγνωστική κατηγορία παρουσιάζει αρκετά στοιχεία που υποστηρίζουν την αξιοπιστία της.(7)
