H αθλητική προπόνηση των Aρχαίων Eλλήνων∆HMHTPH KOMHTOY∆H και ΘΩMA ΓIANNAKH

H αθλητική προπόνηση των Aρχαίων Eλλήνων

∆HMHTPH KOMHTOY∆H και ΘΩMA ΓIANNAKH

Toµέας Θεωρητικών Eπιστηµών

Tµήµα Eπιστήµης Φυσικής Aγωγής και Aθλητισµού

Πανεπιστήµιο Aθηνών

ΠEPIΛHΨH

KOMHTOY∆HΣ ∆. και ΓIANNAKHΣ Θ. H αθλητική προπόνηση των Aρχαίων Eλλήνων. Kινησιολογία, Tοµ. 2, Nο 2, σελ.115-125, 1997. To άρθρο αυτό περιγράφει την εξέλιξη των προπονητικών µεθόδων που χρησιµοποιούσαν οι αθλητές στην Aρχαία Eλλάδα, από τους προϊστορικούς χρόνους µέχρι και τον 5 αιώνα π.X. Tις πρώτες πληροφορίες σχετικά µε την προπόνηση των αθλητών συναντά ο µελετητής στα Oµηρικά έπη. H συχνή διοργάνωση των αθλητικών αγώνων, που σχεδόν πάντα πλαισίωναν τις πολυποίκιλες θρησκευτικές εκδηλώσεις των αρχαίων Eλλήνων, και εν συνεχεία η θέσπιση των Oλυµπιακών αγώνων τον 8ο αιώνα π.X., µε την καθολική τους απήχηση, αποτέλεσαν το ισχυρότερο έναυσµα για µια συστηµατική ενασχόληση πλέον µε την προπόνηση. H άσκηση και η άµιλλα απέκτησαν τέτοια σπουδαιότητα που φιλόσοφοι, ιατροί αλλά ακόµα και νοµοθέτες όπως ο Σόλων ασχολήθηκαν µε ιδιαίτερο ενδιαφέρον µε τα προπονητικά προγράµµατα των αθλητών, της διατροφής τους και τη γενικότερη φυσική τους κατάσταση. Σε συγγράµµατα όπως οι “Nόµοι” του Πλάτωνα, η “Πολιτεία” του Aριστοτέλη και το µεταγενέστερο “Γυµναστικόν” του Φιλόστρατου, οι συγγραφείς παραθέτουν κανόνες για ορθή εκγύµναση αλλά επιδεικνύουν επίσης και γνώσεις πάνω σε θέµατα φυσιολογίας, αθλητιατρικής και αθλητικής διατροφής. Oι αθλητές και οι προπονητές τους, µε την αρωγή των φιλοσόφων και ιατρών της εποχής τους, επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στις προπονητικές εκείνες µεθόδους µε τις οποίες θα έχουν τα µεγαλύτερα οφέλη. Tο ανθρώπινο σώµα, η λειτουργία και µεγιστοποίηση της απόδοσής του, γίνονται κεντρικά θέµατα του αθλητικού κόσµου, σε τέτοιο µάλιστα βαθµό ώστε να ανακηρυχθεί η γυµναστική ως επιστήµη ισάξια µε την ιατρική. Mέσα στο γόνιµο πολιτιστικό έδαφος του 5ου αι. π.X. αποκτά η προπονητική µέθοδος µια πιο σαφή και συγκεκριµένη θεωρία. Tο πρόγραµµα της προπόνησης χωρίζεται πλέον σε τρία µέρη: α) στην προπαρασκευή, που είχε σκοπό να θερµάνει τα µέλη και τις κλειδώσεις του αθλητή µε απαλές κινήσεις αλλά και εντριβές των µυών, β) στην κυρίως προπόνηση που µε τη σειρά της µπορούσε να χωριστεί σε τρία µέρη: στον υγιεινό τρόπο προπόνησης, στο µερισµό και στην κατασκευή. Πέρα από την ποικιλία των προπονητικών προγραµµάτων οι αθλητές είχαν επίσης να επιλέξουν και ανάµεσα σε πολλές διαφορετικές ασκήσεις ειδικά σχεδιασµένες για την προετοιµασία σε συγκεκριµένα αθλήµατα, και γ) στην αποθεραπεία, που είχε ως σκοπό την αποκατάσταση του σώµατος µε τη βοήθεια αναπνευστικών ασκήσεων και λουτρών. Iδιαίτερη έµφαση δινόταν επίσης και στην αναγκαιότητα της ανάπαυσης και της ηλιοθεραπείας µεταξύ των προπονήσεων.

Λέξεις κλειδιά: APXAIEΣ MEΘO∆OI ΠPOΠONHΣHΣ, ΘEΩPIA, ΓYMNAΣIA, ΣXE∆IAΣMOΣ, ΠAPAΣKEYH, TPIΨEIΣ, EΛAION, PIΨH ΣKONHΣ, MEPIΣMOΣ, KATAΣKEYH, AΠOΘEPAΠEIA, AΠOΘEPAΠEYTIKA ΓYMNAΣIA, KAΘAPIΣMOΣ ΣΩMATOΣ, ΛOYTPA, ANAΠAYΣH, HΛIOΛOYTPA, EPEΘIΣMATA AΣKHΣEΩN, TETPA∆EΣ

Oι πρώτες πληροφορίες γύρω από την προπόνηση µας δίνονται από τα Oµηρικά Έπη, τα προϊστορικά ακόµη χρόνια. Στην Oδύσσεια, στους αγώνες που διοργάνωσαν οι Φαίακες για να τιµήσουν τον Oδυσσέα όταν ναυάγησε στο νησί τους, αυτοί τον ρωτούν εάν γνωρίζει ή έχει διδαχθεί κάποιο αγώνισµα, εννοώντας µε αυτό να τους πει µε ποιο τρόπο έχει προετοιµαστεί και τι είδους προπόνηση έχει κάνει (Oδ. Θ. 143-144).

Aργότερα ο Πλάτων (427-347 π.X.) στους Nόµους, µας πληροφορεί για τη σηµαντική πρόοδο της άθλησης αλλά δίνει και στοιχεία απ’ όπου µπορούµε να εικάσουµε την προπόνηση των αθλητών. O φιλόσοφος πίστευε ότι οι αθλητές προκειµένου να συµµετάσχουν στους γυµνικούς αγώνες έπρεπε να κάνουν συστηµατική προπόνηση. Aναφέρεται πιο συγκεκριµένα στους πύκτες οι οποίοι, όπως αναφέρει, έπρεπε να προπονηθούν πολύ µε τη βοήθεια συναθλητών τους, µε ανδρείκελα ή και µε σκιαµαχίες, για να µάθουν την τακτική και τα κτυπήµατατα που θα χρησιµοποιούσαν στον αγώνα ώστε να νικήσουν (Πλάτ.-Nόµ. 830a).

Aλλά και αργότερα, ο Γαληνός (128-200 µ.X.) στο σύγγραµµά του «Ό,τι Άριστος και Φιλόσοφος», παροµοιάζει την φιλοσοφία µε την πολύ προπόνηση και αναφέρει ότι οι ιατροί δε θα έφταναν ποτέ στην τελειότητα του επαγγέλµατός τους εάν δεν προσπαθούσαν όπως οι αθλητές (Γάλ.-Ότι Άριστ. και Φιλόσ. 356).

Στην αναδροµή που κάνει στο παρελθόν ο Φιλόστρατος τον 2ο αι. µ.X., περιγράφει πως οι αθλητές των πρώτων Oλυµπιακών Aγώνων που θεσµοθετήθηκαν γύρω στον 8ο αι. π.X., στηρίζονταν σ’ εµπειρικές µεθόδους προπόνησης χρησιµοποιώντας φυσικά µέσα που απέβλεπαν στην αύξηση της φυσικής τους δύναµης και οποιαδήποτε σωµατική άσκηση την θεωρούσαν ως γύµνασµα. Για να γυµναστούν οι αθλητές, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: “σήκωναν βάρη, διαγωνίζονταν ίππους και λαγούς, λύγιζαν ή ίσιωναν σιδερένια ελάσµατα, έσερναν αλέτρια ή αµάξια, σήκωναν ταύρους και πάλευαν µε λιοντάρια ή κολυµπούσαν στη θάλασσα, ώστε να γυµναστούν τα χέρια και όλο τους το άλλο σώµα. H τροφή τους ήταν φυσική, µε ψωµιά µε όλο τους το πίτουρο και κρέατα από βόδια, ταύρους, τράγους, ζαρκάδια, ο ύπνος τους γινόταν σε δέρµατα ή χορταρένια στρώµατα και αλείφονταν µε άφθονο φυσικό λάδι ελιάς και αγριελιάς. Hταν υγιείς, δεν αρρώσταιναν εύκολα, και σε µεγάλη ηλικία τους έπιαναν τα γηρατειά και αγωνίζονταν σε πολλές Oλυµπιάδες, άλλοι σε οκτώ και άλλοι σ’ εννέα”. O ίδιος ο Φιλόστρατος έκανε κριτική λέγοντας ότι οι αθλητές εκείνης της εποχής ήταν σπουδαίοι, ενώ οι της εποχής του δεν ήταν τόσο καλοί όπως ήταν οι παλαιοί (Φιλ.-Γυµν. 44).

Θεωρία της προπόνησης

Oι προηγούµενες υποτυπώδεις αρχές της προπόνησης που αναφέρει ο Φιλόστρατος, έδωσαν τη θέση τους, γύρω στον 5ο-4ο αι. π.X., σε µια πιο συγκροτηµένη θεωρία της προπόνησης. O Πλάτων χαρακτηριστικά αναφέρει, κάνοντας µνεία σε παλιότερες ιστορίες, τον τρόπο µε τον οποίο ενεργούσαν οι αθλητές για να νικήσουν στην πάλη και στο δρόµο (Πλατ.-Nόµ. 840b) και ο Aριστοτέλης περιγράφει πως η γυµναστική στηρίχθηκε στις παραδόσεις της (Aριστ.-Πολιτ. 1268b, 35).

Tο µεγαλύτερο όµως κίνητρο για την οργάνωση µιας συστηµατικής και επιµελούς προπόνησης των αθλητών, υπήρξε χωρίς αµφιβολία η θεσµοθέτηση των Oλυµπιακών Aγώνων τον 8ο αι. π.X. και η καθολική τους απήχηση σε κάθε γωνιά του αρχαίου κόσµου. Πρωτοστάτες στην ανάπτυξη των σωµατικών αλλά και ψυχικών τους δυνάµεων, τους οποίους αναφέρει και ο Πλάτων, υπήρξαν οι γυµναστές Ίκκος ο Tαραντίνος, αθλητής και θεωρητικός (Πλάτ.-Πρωτ. 316e Nόµοι, 840a), και ο Hρόδικος ο Σηλυµβριανός, ο πρώτος που συνδύασε τη γυµναστική µε την ιατρική (Πλάτ.-Πολιτ. 406b). O Πλάτων αναφέρει επίσης ότι µε τους ίδιους αυστηρούς κανόνες για ένα γερό κορµί προπονήθηκαν οι Oλυµπιονίκες-σταδιονίκες Ήστυλος ο Kροτωνιάτης, Kρίσων ο Iµεραίος και ∆ιόποµπος ο Θεσσαλός (Πλάτ.-Πρωτ. 316b Nόµοι, 840a). Oι παραπάνω αθλητές αποτέλεσαν σίγουρα τους προποµπούς για την εξέλιξη της προπόνησης από µια προσωπική και εµπειρική υπόθεση, σε µία πιο συγκεκριµένη µέθοδο, µε κανόνες, δοµή και λειτουργικότητα.

Σε αυτό το πρόσφορο έδαφος βασίστηκε και ο Iπποκράτης για να διατυπώσει τις θεωρίες του για τη γυµναστική, στα διαιτητικά του συγγράµµατα (Iππ.-Περ. ∆ιαίτ. 2,62-65). Aργότερα ο Aριστοτέλης προωθεί τη θεωρία της προπόνησης, θέτει προβλήµατα προπονητικής, τα ερευνά σε βάθος και δίδει απαντήσεις και λύσεις. Για παράδειγµα, υποστηρίζει ότι οι επίπονες ασκήσεις κατά την εφηβική ηλικία εξαντλούν τη δυναµικότητα των νέων και έτσι εξηγεί το γεγονός ότι µόνο δύο ή τρείς έφηβοι έχουν νικήσει στους Oλυµπιακούς Aγώνες και ως άνδρες (Aριστ.-Πολιτ. 1338d-1339a).

Tα Γυµνάσια

Oι αρχαίοι Έλληνες ονόµαζαν γυµνάσια όλες τις γυµναστικές ασκήσεις καθώς και τους χώρους που αυτές πραγµατοποιούνταν. Ήδη στην εποχή του Iπποκράτη, ο αθλητισµός έσφυζε µέσα στα ήδη δηµιουργηµένα στάδια και στις παλαίστρες και έτσι µπόρεσε να παρατηρήσει και αναλύσει τα αθλήµατα µε τις ιδιότητες και τα ωφελήµατά τους.

Aναφέρεται λοιπόν σε "τροχάδην" κυκλικό και ευθύ, ζωηρές κινήσεις των χειρών, πάλη και εντριβή, πάλη στην "κόνιν" (σκόνη), γρονθοκοπήµατα "κωρύκων" (σάκκων), κράτηµα αναπνοής, ασκήσεις µε έλαιον το χειµώνα και το καλοκαίρι, καταπόνηση των γυµνασµένων ατόµων, που όταν φτάνουν στην υπερβολή τους οδηγεί στην κόπωση (Iππ.-Περ. ∆ιαίτ. 2,62-66). O Πλάτων διέκρινε τις κινήσεις που προέρχονταν από τους ίδιους τους ανθρώπους, όπως η γυµναστική (Πλάτ.-Nοµ. 795a-e-796a-b), και αυτές που προέρχονταν έξω από τον άνθρωπο (Πλάτ.-Nόµ. 813e). O Aριστοτέλης ανέλυε τα γυµνάσια σε βάθος και οµιλεί για την αλλοίωση της αναπνοής στην άσκηση που κάµνει τα γυµνάσια πιο έντονα (Aριστ.-Πολιτ. 1336a, 37-39).

O Γαληνός αργότερα ανέλυσε και αυτός τις αθλητικές κινήσεις σε µεγαλύτερο βάθος. Oνόµαζε γυµνάσια όλες τις αθλητικές δραστηριότητες, όπως πάλη, παγκράτιο, πυγµή και δρόµο. Aλλά και άλλες παρεµφερείς δραστηριότητες ήταν γι’αυτόν γυµνάσµατα, όπως οι κινήσεις των χειρών, η σκιαµαχία, το ακροχειρίζεσθαι, το δισκοβολείν, η κωρυκοµαχία, τα γυµνάσµατα µε σφαίρα και οι ασκήσεις µε αλτήρες.

Yπήρχαν και ασκήσεις που ήταν συγχρόνως και απλές δραστηριότητες, όπως σκάψιµο, ιππασία, οπλοµαχία, πεζοπορεία, κυνήγι ή ψάρεµα (Γαλ. Yγ. 2, 240, 3-20 Θρασ. 41 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,14). Ως ιατρός ο Γαληνός θεωρούσε ως καλύτερες τις ενασχολήσεις που γύµναζαν όλο το σώµα και απαιτούσαν µυϊκό έργο από διάφορα µέρη του σώµατος όπως η ιππασία, το κολύµπι αλλά ακόµα και το σκάψιµο (Γαλ. Yγ. 2,242,39-43 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,14).

O Γαληνός τόνιζε ότι “ου πάσα κίνησις γυµνάσιο εστί αλλά η σφοδροτέρα” όρος δε της σφοδρότητας ήταν κυρίως η αλλοίωση της αναπνοής (Γαλ. Yγ. 2,237,52-53 Oρειβ. Iατρ. Συν. 6,11). Έτσι τα γυµνάσια αναλόγως µε την ταχύτητά τους διακρίνονταν σε δυνατά και αργά, οξέα και βραδέα, και ανάλογως µε την ποιότητα της ταχύτητας σε έντονα ή άτονα, ενώ µε συνδυασµούς ταχύτητας και έντασης σε σφοδρά και αµυδρά. Kαι αυτά που γίνονταν συνεχώς τότε η χρήση τους ήταν οµαλή ή ανώµαλος και εάν ήταν µε διαλείµµατα τότε η χρήση τους ήταν διαλείπουσα και αναλόγως µε τα χρονικά διαστήµατα των αναπαύσεων, εάν ήταν καθορισµένα ή ακαθόριστα, τότε η χρήση ήταν τεταγµένη ή άτακτος (Γαλ.-Yγ. 2,240,29-53 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,11).

Γύρω στον 2ο αι. µ.X. γράφτηκαν και ολοκληρωµένα συγγράµµατα γυµνασίων, όπως το Περί του δια µικράς σφαίρας γυµνασίου, σύγγραµµα ειδικής προπόνησης για την άσκηση ολοκλήρου του σώµατος από τον Γαληνό, το Aνάχαρσις - Περί Γυµνασίων του Λουκιανού, όπου µε µορφή διαλόγων ο Nοµοθέτης Σόλων (6ος αι. π.X.) εξηγεί στον Σκύθη Aνάχαρσι όλο το σύστηµα των Aθηναίων για την προπόνηση των νέων. Eπίσης ο Φιλόστρατος συνέγγραψε το Γυµναστικόν, σύγγραµµα ολοκληρωµένης προπονητικής, γραµµένο, κατά τα λεγόµενά του για επαγγελµατίες προπονητές (Φιλ.-Γυµν. 1). Στο συγκεκριµένο σύγγραµµα υπάρχουν και στοιχεία βιολογίας, φυσιολογίας, εργοµετρίας, αθλητιατρικής και “φυσιογνωµίας” των αθλητών.

Προπόνηση

Mέσα από µια σταθερή πορεία πειραµατισµού και αλληλοσυµπλήρωσης οι αθλητές άρχισαν να προπονούνται πλέον βασιζόµενοι σε κανόνες αντικαθιστώντας έτσι την µέχρι πρότινος “άτακτη” προπόνησή τους µε µια συστηµατικότερη. H προπόνηση, που στηριζόταν κυρίως στις προαναφερόµενες βασικές αρχές, άρχισε να εξελίσσεται σε έναν µεθοδικό οδηγό στην προσέγγιση της άσκησης. Tην προπόνηση των αθλητών την γνωρίζοµε από γυµναστές καθώς και από τα συγγράµµατα των φιλοσόφων, των παιδαγωγών και των ιατρών οι οποίοι ήταν φυσικό να έχουν και τις δικές τους απόψεις καθώς πάντα υπάρχουν διαφορές µεταξύ θεωρίας και πράξης. Oι θεωρητικοί του αθλητισµού, λόγω της µορφώσεώς τους, είχαν πάντα τη δυνατότητα να επηρεάζουν τα πράγµατα κάτι που φαίνεται και από αυτά που πρότεινε ο Γαληνός ως επιστήµων για την όλη προπονητική θεωρία.

Σχεδιασµός Προπόνησης. Mέρος της καθηµερινής προπόνησης αποτελούσε και ο αποκαλούµενος "σχεδιασµός" της. Kατά τον σχεδιασµό λαµβάνονταν υπόψη παράγοντες όπως ο περιβάλλον χώρος, ο τόπος και οι καιρικές συνθήκες, ο καθορισµός του µέτρου και της ποιότητας της προπόνησης και η σωµατική και ψυχική κατάσταση του αθλητή ανάλογα µε το αν ήταν πληθωρικός, κρύωνε ή ήταν θερµόαιµος (Γαλ.-Yγ. 3,253,14-15). Oι απόψεις των συγγραφέων ήταν πολλές και πίστευαν ότι, πρώτα απ’ όλα, ο αθλητής έπρεπε να είναι ευδιάθετος, γιατί τότε η προπόνηση θα γινόταν πιο άνετη και εύκολη (Γαλ.-Yγ. 3,245, 51 3,252,58-59 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,15). Kαι θα ήταν διαφορετική αν γινόταν στο ύπαιθρο ή σε στεγασµένο χώρο, ή αν ο καιρός ήταν ψυχρός ή ζεστός, ξηρός ή υγρός ή µέτριος (Γαλ.-Yγ.2,240,53-55, Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,12). Tο χειµώνα έπρεπε να γίνονται οι δρόµοι και η πάλη, ενώ το καλοκαίρι η πάλη να γίνεται σε µικρότερο βαθµό, η δε χρήση του λαδιού ανάλογα µε τη θερµότητα και ψυχρότητα του τόπου (Iππ.-Περ. ∆ιαίτ. 2,65 Γαλ. Yγ. 2,233,22-30 έως 239 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,13). Aν όµως ο αθλητής είχε κάποιο ατύχηµα ή έπασχε σε κάποιο µέρος του σώµατος, τότε έπρεπε ν’αποφεύγει ορισµένες ασκήσεις, για να µην χειροτέψει τις κακώσεις του. Kαι αν υπήρχε κάποια αδύναµία σ’ένα µέρος του σώµατος τότε έπρεπε, ειδικά ο νέος, να γυµνάζει αυτό το µέρος (Γαλ.-Yγ. 5,248,43-44).

Eν συνεχεία λοιπόν ακολουθούσε η προπόνηση που αποτελούνταν από διάφορα µέρη: Ξεκινούσε µε την προπαρασκευή ή παρασκευή, ακολουθούσε η προπόνηση των πολλών ατόµων ή ο υγιεινός τρόπος προπόνησης, εν συνεχεία ο µερισµός ή κατασκευή ή προπόνηση κατ’ άλλον τινά τρόπον και τελείωνε µε την αποθεραπεία. O Γαληνός, στο σύγγραµµά του "Θρασύ-βουλος" γράφει σε λίγες γραµµές "πότερον ιατρικής ή γυµναστικής εστι το υγιεινόν", δηλ. ανάµεσα στην ιατρική και τη γυµναστική ποιό είναι το υγιεινό, και στο τέλος του βιβλίου του µας δίνει την όλη προπόνηση όπου και ξεχωρίζονται η γενική άσκηση, το "ασκητέον", και η ειδική προπόνηση των αθλητών, "γυµναστέον τον αθλητήν". O ίδιος κρίνοντας τους τρόπους της αθλητικής προπόνησης τις θεωρεί, παραθέτοντας λογικά επιχειρήµατα, ως µια κακοτεχνία των προπονητών (Φιλόστρ. Γυµν. 47) προς τους αθλητές, αναφέροντας τους κορυφαίους γυµναστές της εποχής του Θέωνα και Tρύφωνα. Kαι θέλοντας να στηρίξει τις απόψεις του αναφέρεται στα συγγράµµατα διάσηµων ιατρών:

"ίσασι γαρ µόρια της τέχνης αυτής δύο τα µέγιστα, θεραπευτικόν τε και υγιεινόν, αυτού δ’ αυ πάλιν του υγιεινού µέρους ίσασι το γυµναστικόν, ως και πρόσθεν επιδέδακται. Kαθάπερ ουν Iπποκράτης και ∆ιοκλής και Πρωταγόρας και Φιλότιµος και Hρόφιλος όλης της περί το σώµα τέχνης επιστήµονες ήσαν, ως δηλοί τα συγγράµµατα αυτών, ούτως αυ πάλιν οι περί Θέωνα και Tρύφωνα την περί τους αθλητάς κακοτεχνίαν µεταχειρίζοντο, καθάπερ αυ και τα τούτων δηλοί συγγράµµατα, παρασκευήν τε τι γυµνάσιον ονοµαζόντων και αύθις έτερον τι µερισµόν έπειτ’ άλλον τι τελειον, αποθεραπείαν δ’ άλλο, και ζητούντων, είτε κατά την τοιαύτην περίοδον ασκητέον εστί και γυµναστέον τον αθλητήν είτε κατ’ άλλον τινά τρόπον” (Γαλ.-Yγ. 3,245,14-15 Θρασ. 47).

Παρασκευή. Oι αρχαίοι έδιναν µεγάλη σηµασία στη σωστή παρασκευή (προθέρµανση) των γυµναζοµένων, όχι µόνο για να προετοιµαστούν καλά, αλλά και γιατί έπρεπε να υπολογιστεί το ποσό και ο τρόπος εκτέλεσης των ασκήσεων. Kατά τον Γαληνό εάν δεν επροηγείτο τρίψη ή µασσάζ (από το ρήµα "µάσσω"=παρέχω χειρισµούς) η οποία θα προετοίµαζε τον αθλητή, τότε ο ασκούµενος κινδύνευε να πάθει διάφορες κακώσεις. H προθέρµανση άρχιζε µε ελαφριές κινήσεις, γιατί οι προπονητές γνώριζαν τη χρησιµότητα των ελαφριών κινήσεων πριν από έντονη δραστηριότητα. Για την επιτάχυνση της κυκλοφορίας του αίµατος και την προδιάθεση του οργανισµού για τις σφοδρότερες κινήσεις τη µέθοδο της τρίψης την έκριναν ως την καλύτερη και γινόταν µε συγκεκριµένη τεχνική ώστε να θερµανθεί το κορµί του αθλητή και να αποβάλει από πάνω του οτιδήποτε περιττό. Για το λόγο αυτό έπρεπε να είναι σύµµετρη, δηλ. ούτε απότοµη ούτε και µαλακή. Έτσι, λοιπόν, κατά την προθέρµανση, η γύµναση δεν άρχιζε απότοµα αλλά προοδευτικά αυξανόταν σε ένταση και ταχύτητα: "επιτείνει και παροξύνει τα γυµνάσια προς το τέλος" (Γαλ.-Yγ. 3,244,51-60 και 245,4-8 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,13).

Έλαιον. H τρίψη µε λάδι ήταν αναπόσπαστο στοιχείο της προπόνησης. Γινόταν µε τη βοήθεια ενός ειδικού, του επονοµαζόµενου αλείπτη, ο οποίος έπρεπε να λαµβάνει υπόψη του τις καιρικές συνθήκες, την αντοχή και ηλικία των γυµναζοµένων καθώς την απόδοσή τους (Γαλ.-Yγ. 2,238,50-52 και 240,54-56 Oρειβ.-Iατρ. Συν. 6,13). Oι γυµναζόµενοι άλειφαν µε προσοχή το πάνω µέρος του σώµατός τους (Aριστοφ.-Nεφ. 977) οπότε, για τους αθλητές της πάλης και του παγκρατίου οι λαβές γινόντουσαν πολύ πιο δύσκολες καθώς, σύµφωνα µε τους κανονισµούς, επιτρέπονταν να πιάνονται µόνο από τη µέση και πάνω (Λουκ.Aνάχ. 1).

Pίψη σκόνης. Mετά τις τρίψεις και το έλαιον ακολουθούσε η ρίψη σκόνης (άµµου) στα λαδωµένα κορµιά των αθλητών. O ένας αθλητής έριχνε την σκόνη πάνω στον άλλον µε σκοπό να καταστήσουν τις διάφορες λάβές πιο αποτελεσµατικές µειώνοντας την ολισθηρότητα. Στους αγώνες πάλης ο παλαιστής προσπαθούσε να ρίξει σκόνη σε όλα τα µέρη του σώµατος του αντιπάλου, η λεγόµενη "επίπασις", ώστε οι λαβές του να είναι πιο αποτελεσµατικές (Λουκ.-Aνάχ. 1). Mε τις ίδιες προϋποθέσεις χρησιµοποιούνταν και ο πηλός και ο Φιλόστρατος περιγράφει πέντε τρόπους επιπάσεως, µε διαφορετικά πλεονεκτήµατα (Φιλ.-Γυµν. 56). Oι Σπαρτιάτες για παράδειγµα εφάρµοζαν το περίφηµο “ξηραλοιφείν”, όπου αλοίφονταν µόνο µε σκόνη, εφόσον η άλειψη µε λάδι ήταν ασυµβίβαστη στην προπόνηση από τη Λυκούργειο Nοµοθεσία (Φιλ.-Γυµν. 58). O Γαληνός πίστευε ότι η “επίπασις-ξηραλοιφείν” ήταν δραστικό µέσο για την σκληραγωγία του ατόµου και έπρεπε να γίνεται στους εφήβους και στους άνδρες και όχι στους παίδες (Γαλ.-Yγ. 2,242,56-57 και 3,245,15-16).

Kυρίως προπόνηση

συνέχεια ΕΔΩ

(http://www.phed.uoa.gr/kinesiology/backissues/vol2no2/grfulltext/07vol2no2.pdf)

Πηγή: Περιοδικό ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ

(Το Περιοδικό ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ εκδίδεται κάθε εξάμηνο από τον Τομέα Βιολογίας της Άσκησης, του Τμήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού [ΤΕΦΑΑ], του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών)

.....ο ο ο .....