Οι Σχολικοί Σύμβουλοι στη Βουλή για τις αλλαγές στο Λύκειο
Τοποθέτηση της ΠΕΣΣ στη Βουλή, στη συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής στη συζήτηση επί του θέματος "Αναβάθμιση του Λυκείου - Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση"
Εκ μέρους της Πανελλήνιας Ενωσης Σχολικών Συμβούλων (ΠΕΣΣ) παραβρέθηκαν στη σημερινή συζήτηση (31-1-17) στην Τοποθέτηση της ΠΕΣΣ στη Βουλή και τα μέλη του ΔΣ Παρασκευάς Γιαλούρης και Θέμης Μακαντάσης.
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΙ ΟΜΙΛΙΕΣ:
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΤΟΣ
Κύριε Υπουργέ, κύριε Πρόεδρε, κύριε Γενικέ Γραμματέα, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι φορέων, η Πανελλήνια Ένωση Σχολικών Συμβούλων, ευχαριστεί θερμά όλους όσοι πρότειναν την Ένωσή μας και ιδιαίτερα τον κύριο Υπουργό και τον Πρόεδρο της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων, για την πρόσκληση να συμμετάσχουμε στη σημερινή συνεδρίαση.
Η ΠΕΣΣ εκπροσωπώντας τους σχολικούς συμβούλους Α΄/βαθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης έχει τη δυνατότητα να υπεισέλθει και να εμβαθύνει σε ποικίλα ζητήματα της εκπαίδευσης, να αναδείξει προβλήματα, να προβάλλει θέσεις και να καταθέσει προτάσεις για ενδεχομένους σχεδιασμούς, πολιτικές και πρακτικές που αποσκοπούν στην αναβάθμιση, τη μεταρρύθμιση ή γενικότερα την αλλαγή της εκπαίδευσης.
Στο πλαίσιο μιας τέτοιας διαδικασίας είναι σαφές ότι ο σχολικός σύμβουλος έχει το βασικό και καταλυτικό ρόλο, καθώς αυτός είναι όχι μόνο ο επιστημονικά αρμόδιος αλλά και ο πρακτικά υπεύθυνος για όλα τα στάδια υλοποίησης αυτής, από τη σύλληψη και το σχεδιασμό των επιμέρους αλλαγών μέχρι την εφαρμογή τους και περαιτέρω μέχρι την αποτίμηση των αποτελεσμάτων εφαρμογής τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω η Πανελλήνια Ένωση Σχολικών Συμβούλων θα τοποθετηθεί επί του παρόντος κειμένου προτάσεων του ΙΕΠ με υπευθυνότητα απέναντι στην κοινωνία, μέσα από εκπαιδευτικό πρίσμα και με προσήλωση στις θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις της παιδαγωγικής και των διδακτικών των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων.
Στην παρούσα συζήτηση η ΠΕΣΣ θα τοποθετηθεί μέσω εισήγησης του συναδέλφου κ. Γιαλούρη Παρασκευά. Σας ευχαριστούμε .
-------------------------------------------------
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ
Κύριε Πρόεδρε, κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι βουλευτές και εγώ με τη σειρά μου θα ήθελα να ευχαριστήσω για την πρόσκληση.
Θα προχωρήσω κατευθείαν στην τοποθέτηση μας, όχι τοποθετούμενος επί παντός επιστητού σχετικού προς την εκπαίδευση, αλλά εστιάζοντας στη συγκεκριμένη πρόταση του ΙΕΠ και τα συν αυτή.
Ως προς την πρόταση που έχει κατατεθεί από το ΙΕΠ θεωρούμε ότι αυτή η ολιγοσέλιδη πρόταση με επιμέρους συνοπτική περιγραφή των προβαλλόμενων αξόνων είναι γενικόλογη και σε κάποιο βαθμό ασαφής ώστε να επιτρέπει πολλές παρερμηνείες και να αδυνατεί να διαμορφώσει τα εχέγγυα μιας ολοκληρωμένης πρότασης στη βάση των σύγχρονων επιστημονικών προσεγγίσεων.
Σε πολλά σημεία η πρόταση θυμίζει ευχολόγιο. Για παράδειγμα, ποιος δεν θα ήθελε να μην υπάρχει ανάγκη φροντιστηρίων; Όταν, όμως, υπάρχει κλειστός αριθμός εισακτέων στις σχολές και συγκεκριμένος αριθμός τμημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, πάντα θα υπάρχει ανάγκη βελτίωσης της επίδοσης. Η ανάγκη αυτή βελτίωσης της επίδοσης -ιδίως για τα τμήματα αυξημένης ζήτησης- συνδέεται ευθέως με την ανάγκη φροντιστηρίου και όχι απαραίτητα με τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος και, πάντως, όχι με αδυναμίες εκπαιδευτικών.
Σχετικά με τις αναφερόμενες στο κείμενο προϋποθέσεις, συμφωνούμε με τις αναφορές για ουσιαστική στήριξη της δουλειάς των δημοτικών σχολείων και την ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών και των εκπαιδευτικών υλικών δημοτικού και γυμνασίου. Συμφωνούμε για την ενίσχυση των επιστημονικών αντικειμένων με την εξασφάλιση διδασκαλίας των μαθημάτων σε δίωρες περιόδους ώστε να υπάρχει δυνατότητα για διερευνητική ενεργητική μάθηση και σχεδιασμό ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων. Απαιτούνται όμως διευκρινίσεις σε επιμέρους θέματα. Συμφωνούμε για την αλλαγή περιεχομένων υλικών και μεθόδων στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του ερευνητικού προβληματισμού, του ενδιαφέροντος και εν τέλει της βαθύτερης κατανόησης αντί της απλής αποστήθισης. Έχουμε όμως επιφυλάξεις σχετικά με το περιεχόμενο της αναφοράς στην πρόταση του ΙΕΠ για τη σύνδεση μεμονωμένων κειμένων σε ευρύτερες ενότητες και την καλλιέργεια ενός περιβάλλοντος συνέργειας των εκπαιδευτικών διαφορετικών ειδικοτήτων με παράλληλη επιμόρφωση τους.
Η επιφύλαξη μας εστιάζεται στο περιεχόμενο της φράσης, σύνδεση μεμονωμένων αντικειμένων σε ευρύτερες ενότητες που κατά την άποψή μας απαιτεί πάρα πολλές διευκρινίσεις. Βεβαίως, απαιτείται η οργάνωση ενός σταθερού συστήματος επιμόρφωσης όπου ο ρόλος των σχολικών συμβούλων πρέπει να είναι καθοριστικός. Μάλιστα η ΠΕΣΣ από το περασμένο Μάρτιο έχει καταθέσει στον τότε Υπουργό Παιδείας κ. Φίλη, σχετική πρόταση με συγκεκριμένα πράγματα για το θέμα αυτό.
Έχουμε, επίσης, επιφυλάξεις σχετικά με την αναφορά για κατοχύρωση εναλλακτικών μεθόδων αξιολόγησης μαθητριών και μαθητών, αλλά και την αλλαγή προσέγγισης στο τι ελέγχεται διά των εξετάσεων ιδίως των πανελλαδικών - έτσι είναι στο κείμενο μέσα.
Το αδιάβλητο των διαδικασιών, που εξασφαλίζει το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων, θα πρέπει να διατηρηθεί οπωσδήποτε. Δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι είναι ίσως ο μόνος θεσμός, που τυγχάνει της αποδοχής της ελληνικής κοινωνίας, ως αδιάβλητος. Αν πρέπει να συζητηθεί κάτι επ' αυτού, αυτό θα πρέπει να αφορά στη βελτίωση του θεσμού και των διαδικασιών αξιολόγησης των μαθητών. Επισημαίνουμε, για άλλη μια φορά, η διασάλευση ή ακόμα και η αμφιβολία περί του αδιάβλητου των διαδικασιών θα δυναμιτίζει κάθε προσπάθεια.
Η αναφορά για τη σταδιακή προώθηση των μεταρρυθμίσεων μας βρίσκει σύμφωνους. Προφανώς, ο πρώτος στόχος θα πρέπει να είναι ανάταξη του συστήματος και στη συνέχεια η έτι περαιτέρω βελτίωσή του.
Σχετικά με τα γενικά χαρακτηριστικά της πρότασης. Η προτεινόμενη 1η λυκείου, ως υποχρεωτική τάξη, με τα περιγραφόμενα χαρακτηριστικά, κατά την άποψή μας, έχει τα εξής προβλήματα.
Δημιουργείται μια τάξη μετέωρη. Θα παρέχεται κάποιος τίτλος στο μαθητή, που αποφοιτά από την 1η λυκείου, ναι ή όχι; Αν όχι, κάποιος που δεν επιθυμεί να συνεχίσει, γιατί θα πρέπει να υποχρεούται σε φοίτηση; Αν ναι, τότε ο τίτλος αυτός σε ποιο επίπεδο κατατάσσεται και ποιες είναι οι παρενέργειες, ως προς τον τίτλο του αποφοίτου γυμνασίου;
Επίσης, πάλι σχετικά με την 1η λυκείου, η αναφερόμενη πρόθεση ενιαιοποίησης των προγραμμάτων σπουδών μεταξύ γενικού και επαγγελματικού λυκείου, στο βαθμό που αναφέρεται στο κείμενο ότι «οι μαθητές, μαθήτριες θα μπορούν να εξοικειωθούν με τα γνωστικά αντικείμενα και των δύο υφισταμένων σήμερα τύπων εκπαίδευσης και να επιλέξουν την εκπαιδευτική πορεία που ταιριάζει καλύτερα σε αυτούς», εκτιμούμε τα εξής.
Πρώτον, θα οδηγήσει σε διόγκωση των διδασκομένων γνωστικών αντικειμένων.
Δεύτερον, θα οδηγήσει σε μείωση του μαθητικού δυναμικού, που επιλέγει το ΕΠΑΛ, αντίθετα με τον επιδιωκόμενο στόχο.
Τρίτο και πολύ σημαντικό, εγείρει σοβαρά ζητήματα, σχετικά με την ισοτίμηση ή εξίσωση του απολυτηρίου των ΕΠΑΛ, με βάση τα επίπεδα προσόντων, σε σχέση με τις προσφερόμενες ώρες διδασκαλίας τεχνικών μαθημάτων ειδικότητας.
Σχετικά με την αναφορά στο κείμενο «περί πολυκλαδικότητας» θέλουμε να τονίσουμε, ότι η επιλογή αυτή συνδέεται με τη δυνατότητα στελέχωσης και οργάνωσης μιας τέτοιας προοπτικής σε όλες τις σχολικές μονάδες, λαμβανομένων πάντα υπόψη γεωγραφικών και άλλων παραμέτρων. Το πολυκλαδικό λύκειο, το οποίο εφαρμόστηκε πριν μερικές δεκαετίες, ήταν ένα πολύ φιλόδοξο σχολείο, ιδιαίτερα ακριβό, με εξαιρετικές καταστάσεις, αλλά ήταν ένα σχολείο τεράστιας δυναμικότητας, όπου δεν μπορούσαν οι καθηγητές να γνωρίζουν καν τους μαθητές. Σας το λέω εξ ιδίας πείρας, έχω υπηρετήσει επί δύο χρόνια σε αυτό, ένα σχολείο με 1200 άτομα.
Δεύτερον, ένα τέτοιο σχολείο θα οδηγούσε, όπως και στο παρελθόν, σε εσωτερική μετανάστευση των μαθητών, καθώς μόνο σε μεγάλα αστικά κέντρα θα μπορούσε να λειτουργήσει.
Προχωρώ σχετικά με την Β΄ και Γ΄ τάξη λυκείου. Η πρόταση είναι αρκετά γενική. Το περιγραφόμενο σχήμα φαίνεται να διαπνέεται από μια συγκεκριμένη λογική, αλλά καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει κατά το δοκούν, απαιτούνται συγκεκριμένες διευκρινίσεις.
Στο σημείο αυτό οι παρατηρήσεις μας εστιάζονται στα υπόλοιπα.
Από την πρόταση δεν διευκρινίζεται, αν η επιλογή της γενικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, μετά την 1η λυκείου, θα αποτελεί αποκλειστική προσωπική απόφαση του μαθητή ή θα στηρίζεται σε εκπαιδευτικά κριτήρια. Η αναφερόμενη μείωση του αριθμού των μαθημάτων δεν εξειδικεύεται. Ο αναφερόμενος εξορθολογισμός της ύλης των μαθημάτων κρίνεται καταρχήν θετικός, όμως θα πρέπει να συνδεθεί, μέσα από συνολική θεώρηση των προγραμμάτων σπουδών, στο σύνολο της εκπαίδευσης, τουλάχιστον της δευτεροβάθμιας, σε σχέση πάντα με τις διατιθέμενες ώρες διδασκαλίας, ανά γνωστικό αντικείμενο.
Σχετικά με την αναφερόμενη δυνατότητα των μαθητών να επιλέγουν μαθήματα, επισημαίνουμε τα εξής.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να υποστηρίξει ελεύθερες επιλογές συνδυασμών μαθημάτων. Εκείνο που μπορεί να εφαρμοστεί είναι η δυνατότητα επιλογής συγκεκριμένων ομάδων μαθημάτων, που εντάσσονται στο ίδιο ευρύτερο επιστημονικό πλαίσιο και τα οποία θα συνδέονται με συγκεκριμένη δυνατότητα πρόσβασης σε συγκεκριμένες σχολές και τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτό, δηλαδή, που σήμερα ονομάζεται ομάδα προσανατολισμού.
Σχετικά με τους εναλλακτικούς τρόπους αξιολόγησης, πριν από την εφαρμογή τους απαιτείται ολοκληρωμένη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, με καθοριστικό το ρόλο των σχολικών συμβούλων. Επιπλέον, εκφράζουμε ισχυρές επιφυλάξεις στο κατά πόσον τέτοιου είδους εναλλακτικοί τρόποι αξιολόγησης μπορούν να υιοθετηθούν, ιδίως προκειμένου για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς θα εγείρονται ζητήματα, σχετιζόμενα με το αδιάβλητο και την εγκυρότητα.
Σχετικά με τα προσδοκώμενα αποτελέσματα για το απολυτήριο, όλα τα προσδοκώμενα εκπαιδευτικά αποτελέσματα αποτελούν ευχές, για τις οποίες δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς, όμως, απαιτείται εξειδίκευση των προτάσεων για να μπορεί να κριθεί η δυνατότητα επίτευξης τον προσδοκώμενων αποτελεσμάτων.
Περιμέναμε οι προτάσεις να είναι περισσότερο συγκεκριμένες για να μπορούν να αξιολογηθούν ουσιαστικά.
Επίσης, δεν αναφέρεται ο τρόπος εισαγωγής των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Επειδή κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί προτάσεις σχετικά με την εισαγωγή μαθητών σε σχολές και στη συνέχεια η κατανομή τους σε επιμέρους τμήματα θεωρούμε, ότι κάτι τέτοιο, τουλάχιστον, στο άμεσο μέλλον δεν μπορεί να εφαρμοσθεί και ο λόγος είναι, ότι απαιτούνται πολλές και χρονοβόρες αλλαγές, όπως στα προγράμματα σπουδών των Α.Ε.Ι. και στις ομαδοποιήσεις των τμημάτων.
Επιπρόσθετα, εγείρεται πάλι το ζήτημα της διαδικασίας κατανομής σε τμήματα και πάντως, εάν δεν υπάρχει η απόλυτη βεβαιότητα διασφάλισης του αδιάβλητου, δεν πρέπει να υπάρχει ούτε καν σκέψη προς αυτή την κατεύθυνση.
Σχετικά με το ζήτημα που συζητάμε σήμερα, καμία προσπάθεια δεν μπορεί να οδηγήσει σε ενδυνάμωση του Λυκείου, αν δεν αντιμετωπιστεί το κυρίαρχο έτος, στο οποίο οφείλεται η παρούσα κατάσταση.
Συγκεκριμένα είναι διαπιστωμένο εδώ και δεκαετίες, ότι οι μαθητές σε μικρό βαθμό στην πρώτη τάξη, σε μεγαλύτερο βαθμό στη δεύτερη τάξη και στο μέγιστο στην τρίτη τάξη δεν δείχνουν ενδιαφέρον παρά μόνο στα μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά και συνεπώς μέσω των επιδόσεών τους σε αυτά μπορούν να εισαχθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Για τους μαθητές τα υπόλοιπα μαθήματα θεωρούνται ως αγγαρεία ή χάσιμο χρόνου. Εάν αυτό δεν αντιμετωπιστεί, καμία αλλαγή δεν πρόκειται να έχει αποτέλεσμα.
Κατά την άποψή μας, γενικά η ενδυνάμωση του Λυκείου συνδέεται με πιο απαιτητικό πλαίσιο φοίτησης και προαγωγής των μαθητών, που θα λαμβάνει υπόψη του τα ενδιαφέροντα των μαθητών, θα περιβάλει τα διδασκόμενα μαθήματα με κίνητρα συμβατά με τις αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας, θα διατηρεί το χαρακτήρα του σχολείου, που θα παρέχει τόσο γενική παιδεία όσο και την απαραίτητη ειδίκευση, ώστε η ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να μπορεί να αποτελεί τη συνδετική γέφυρα με την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τέλος, το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να διατηρήσει όλα εκείνα τα στοιχεία, που εξασφαλίζουν το αδιάβλητο.
Θεωρούμε επίσης σημαντικό να επισημάνουμε, ότι οι όποιες αλλαγές θα πρέπει να προκύψουν μέσα από συναινετικές διαδικασίες, τόσο σε πολιτικό όσο και σε εκπαιδευτικό περιβάλλον και συνεπώς απαιτείται ειλικρινής και ανοιχτός διάλογος.
Επιπλέον, επειδή οι εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι, οι οποίοι υπηρετούν κάθε εκπαιδευτικό σύστημα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι συνθήκες στις οποίες εργάζονται και αμείβονται, καθώς επίσης και η ανάγκη θέσπισης σταθερού συστήματος επιμόρφωσής τους, καθώς και η έγκαιρη στελέχωση των σχολείων.
Εμείς ως σχολικοί σύμβουλοι που βρισκόμαστε σε καθημερινή επαφή με τη ζώσα εκπαιδευτική πραγματικότητα, που βιώνουμε τις καθημερινές προσπάθειες των εκπαιδευτικών και τις αγωνίες των μαθητών και των οικογενειών τους, θα καταθέσουμε συγκεκριμένο πλαίσιο προτάσεων, όταν από την Κυβέρνηση και το ΙΕΠ κατατεθεί ένα σαφέστερο πλαίσιο.
Ως Πανελλήνια Ένωση Σχολικών Συμβούλων είμαστε πάντοτε στη διάθεση της Κυβέρνησης και του ΙΕΠ, άλλωστε όπως προβλέπεται από το ν. 3966/2011 το ΙΕΠ για σημαντικά ζητήματα οφείλει να συνεργάζεται με την ΠΕΣΣ, για να συμβάλουμε στη βελτίωση της εκπαίδευσης, η οποία αποτελεί την καλύτερη και ασφαλέστερη επένδυση για την κοινωνία.
